Genetica

Wanneer je katten fokt of wilt gaan fokken is een beetje kennis van genetica nooit weg, zeker wanneer je katten met specifieke eigenschappen of kleuren wilt fokken of juist om eigenschappen uit te sluiten die niet gewenst zijn. Een tipje van de sluier.

terug
Ojos Azules, een uitzondering
Ojos Azules, een uitzondering
Op deze pagina vindt u een korte uitleg over erfelijke eigenschappen (genetica) bij de kat zodat u een beetje kunt begrijpen hoe een kat aan zijn kleur of tekening komt. Wanneer u zich verder in de genetica wilt gaan verdiepen doet u er verstandig aan een goed boek over genetica aanschaffen.

In elke cel van een kattenlichaam zitten 19 chromosomenparen waarin de genetische eigenschappen van de kat zijn opgeslagen. Een kitten krijgt van beide ouders eigenschappen mee, 19 chromosomen van iedere ouder. Sommigen van die eigenschappen zijn dominant, en anderen zijn recessief. Een kitten kan een dominante eigenschap vertonen wanneer deze door één van de ouders wordt doorgegeven. In het geval van een recessieve eigenschap zal het kitten die pas vertonen wanneer die door beide ouders wordt doorgegeven. Wanneer een kitten van beide ouders dezelfde eigenschappen mee krijgt noemen we dat fokzuiver (homozygoot). Krijgt een kitten van één ouder een dominante eigenschap en van de andere ouder een recessieve eigenschap dan vertoont het kitten de dominante eigenschap maar is wél drager van de recessieve eigenschap. (heterozygoot)

Een zwarte kat, fokzuiver of niet?
Fokzuiver of niet?
Ter illustratie: Een fokzuivere zwarte kater – dit wordt aangeduid met DD – dekt een fokzuivere blauwe poes – dit wordt aangeduid met dd. Het kitten krijgt zowel de dominant zwarte(D) als de recessieve blauwe(d) eigenschap mee maar omdat zwart dominant is zal het kitten zwart zijn, dit kitten is dus niet fokzuiver zwart(Dd). Aan het uiterlijk van de kat is dat niet te zien maar wanneer deze kat met een andere niet fokzuivere kat wordt gekruisd kunnen er zowel zwarte als blauwe kittens geboren worden in de combinaties DD, dd en Dd.

Om er achter te komen welke kleuren er uit een kruising geboren kunnen worden kan je een simpele kansberekening toepassen. In het geval van het laatste voorbeeld is de kans op zwarte kittens het grootst – DD 25% en Dd 50% kans. De kans op een blauw kitten(dd) is 25%. (zie onderstaand schema) In de praktijk kan het echter ook gebeuren dat er helemaal geen blauwe kittens geboren worden.

Met behulp van onderstaande tabel en bovenstaand schema kunt u ook een kansberekening loslaten op andere kruisingen. Hierin staan natuurlijk bij lange na niet alle alle erfelijke eigenschappen vermeld maar dan zou de lijst ook veel te lang worden. Daarbij zijn sommige eigenschappen afhankelijk van andere genetische factoren of ze zijn geslachtsafhankelijk. Zo zijn blauwe ogen gekoppeld aan wit of aan siamese tekening, en is een schildpad altijd een poes. (uitzonderingen zoals een schildpad kater en Ojos Azules komen natuurlijk voor)